Lateralni epikondilitis i karpal tunel sindrom
Lateteralni epikondilitis i karpal tunel sindrom uopšteno se ubrajaju u najčešće bolne sindrome na gornjim ekstremitetima. Opšti pristup lečenju ova dva pre svega različita patološka entiteta podrazumeva primenu konzervativnog medikamentnog tretmana najčešće nesteroidnim antiinflamatornim lekovima i fizikalnom terapijom, pri čemu se u slučaju upornosti tegoba uvek može primeniti injekciona terapija lokalnim anesteticima i kortikosteroidima. Takođe je bitno je istaći, da je navedenim terapijskim opcijama, neophodno pružiti kako ergonomsku tako i ortotičku potporu, koje značajno doprinose smirivanju tegoba i na koncu potpunom izlečenju.
Lateralni epikondilitis ili teniski lakat je jedno od najčešćih oštećenja muskuloskeletnog aparata, koje nastaje kao posledica učestalih aktivnosti često usmerenih protiv otpora tokom kojih se izvode pokreti ispružanja šake ili rotiranja podlakce tako da se dlan okreće na gore. Navedene aktivnosti svojom učestalošću uzrokuju mikrotraume tetivnog pripoja mišića odgovornih za ispružanje odn.ekstenziju šake. Naime supstrat, koji dovodi do laterlanog epikondilita jeste prenaprezanje ekstenozornih mišića kroz složene repetitivne pokrete uz forsiranu fleksiju šake, koji se često sreću u tenisu prilikom izvođenja bekhend voleja, zbog čega jeovo stanje i dobilo svoj drugi, znatno poznatiji naziv – tenski lakat. Ovo je i razlog zbog čega se lateralni epikondilitis javlja kako kod frizera, zidara i radnika za fabričkom trakom, tako i kod stomatologa i hirurga. Početak može biti brz i akutan, ali i postepen i podmukao, pri čemu se pacijenti žale na bolove sa spoljašnje strane lakta čije se epicentar nalazi na koštanom ispupčenju laterlanog epikondila gde se pripaju ekstenzorni mišići, koji su odgovorni za prethodno navedene pokrete. Pacijenti se generalno žale na intenziviranje bola pri ekstenziji šake i pokretima hvatanja. U teškim slučajevima oboleli navode I bol pri podizanju veoma lakih predmeta. Bol u sklopu laterlanog epikondilitisa takođe može da se širi duž podlaktice i nadlaktice.
Jedan od najčešće korišćenih testova jeste „chair test“ koji se izvodi tako što se pacijentu naloži da sa šakom okrenutom na dole prstima uhvati stolici odozdo i pokuša da je podigne, ukoliko se pri ovome jave bolovi sa spoljašnje strane lakta vrlo verovatno je u pitanju lateralni epikondilitis. Ovaj test se zatim potvrđuje direktnom palpacijom lateralnog epikondila.
Ortotička potpora je veoma bitan segment u lečenju lateralnog epikondilita, jer se njome postiže redukcija elektromiografske aktivnosti ekstenzornih mišića odn. smanjuje intenzitet sila koje uzrokuju prenaprezanje zahvaćene muskulature. Od ortoza se najčešće preporučuju steznici sa kontra dejstvom na sile prenaprezanja ekstenzora šake. Ovakave ortoze se u vidu steznika postavljaju na podlakticu otprilike 2 centimetra nishodno od lateralnog epikondila. Pritsak koji se postižeovom ortozom bi trebalo da bude komforan i prijatan dok su mišići relaksirani, ali i da sprečava maksimalnu kontrakciju ekstenzora šake. Potencijalne komplikacije korišćenja ove ortoze jesu kompresivni efekat na radijalni i/ili anteriorni interosealni nerv, kao i edem i venska kongestija, koji se uspešno minimiziraju pravilnim korišćenjem ortoze odn. izbegavanjem stezanja koje nije komforno za pacijenta.
Uz ovakvu adekvatnu ortotičku potporu lečenje je znatno uspešnije, brže i udobnije po pacijenta, bilo da se sprovodi medikmentnom peroralnom terapijom, fizikalnim tretmanima ili lokalnom aplikacijiom kortikosteroida i lokalnog anestetika, takođe se preporučuje nošenje ovakve ortoze i nakon završetka lečenja kako ne bi došlo do obnove povrede.
Karpal tunel sindrom je najčešća kompresivna neuropatija na gornjim ekstremitetima, uzrokovana suženjem karapalnog tunela, koji predstavlja uzan tunelski prostor kroz koji prolazi nerv medijanus, ali i mnoštvo tetiva, koji su skupa s dlanske odn. volarne strane omeđeni transverzalnim karpalnim ligamentom, dok se s dorzalne odn. nadalnične strane nalazi granična linija karpalnih kostiju. Svako povećanje volumena nekog od elemenata koji prolaze kroz ovaj kanal može uzrokovati simptome po kojima se ovaj sindrom prepoznaje, u koje najčešće spada osećaj trnjenja u prva tri prsta s kojim se oboleli budi, i koji se nakon ustajanja i razmrdavanja povlači u ranim fazama bolesti, dok u uznapredovalim stadijumima pacijenta u toku noći budi bolno trnjenje u šaci odn. šakama, jer se ne retko karpal tunel sindrom javlja obostrano. Ove noćne tegobe su posledica toga da su šake često savijene odn. flektirane u ručju u toku spavanja što uzrokuje sužavanje karpalnog kanala i povećanje pritiska na nerv medijanus. Kako bolest napreduje javljaju se slični simptomi i u toku dana, koji se pojačavaju pri snažnim, repetitivnim pokretima, ali i pri ponavljajućim pokretima koji ne zahtevaju značajno opterećivanje muskulature. U poodmaklim stadijumima se razvija slabost mišića pokretača palca uz sledstvenu redukciju fine motorike.
Karapal tunel sindrom se može javiti u sklopu šećerne bolesti, etilizma, reumatoidnog artritisa, gihta, hipotireoze, Rejnove bolesti, sistemskog lupusa eritematodesa, skleroderme, hronične bubrežne bolesti i amiloidoze, takođe se često sreće u trudnoći i menopauzi, ali i kod radnika koji rade teške poslove s vibracionim mašinama.
Dijagnoza karpal tunel sindroma se postavlja na osnovu kliničke slike koja se upotpunjava testovima od kojih su u praksi najčešće korišćeni Falenov test, koji se izvodi tako što se pacijentu naloži da u potpunosti flektira odn. savije šake u ručju, a zatim priljubi nadlanice obe šake sa ispruženim prstima jednu o drugu, pri čemu treba da ih zadrži u dobijenom položaju trideset sekundi, ukoliko se u navedenom vremenskom opsegu javi trnjenje u prva tri prsta onda se verovatno radi o kompresiji nerva medijanusa u ručju. Ukoliko je prisutna navedena klinička slika uz pozitivan Falenov test dijagnoza karpal tunel sindroma se potvrđuje EMNG odn. elektromioneurografskim pregledom.
Konzervativno odn. neoperativno lečenje sindroma karpalnog tunela sprovodi se medikamentnom terapijom, u prvom redu nesteroidim antiinflamatornim lekovima, ali i lekovima iz grupe antepileptika koji se koriste u terapiji neuropatskog bola/pregabalin i gabapentin/, uz istovremenu primenu vitamina B1, B6 i tioktinske kiseline. Uvek se uz medikamentni tretman može uključiti i fizikalna terapija.
Konzervativno lečenje podrazumeva i ortotičnu potporu, koja se sa značajnim uspehom primenjuje u početnim fazama bolesti odn. kod pacijenata sa ne tako izraženom simptomatologijom gde nije došlo do razvoja mišićne slabosti. Cilj ortotisanja jeste redukcija pokreta ručnog zgloba odn. prevencija fleksije ručja kojom se postiže smanjenje inflamacije, usled koje dolazi do povećanja pritiska na nerv medijanus. Povećanje pritiska u karpalnom tunelu se javlja jednako u ekstenziji i fleksiji ručja, tako da se ortozom vrši stabilizacija ručnog zgloba u neutralnom položaju. U slučaju blagih simptoma preporučuje se nošenje ortoze noću u toku spavanja, dok se kod umereno izraženih simptoma indikuje nošenje ortoze i u toku dana, kao i pri aktivnostima koji uzrokuju simptome.
U rezistentnim slučajevima, može se izvršiti infiltracija karpal tunela rastvorom kortikosteroida i lokalnog anestetika. Ukoliko primena konzervativnih metoda ne pokaže pozitivne rezultate onda se pristupa operativnom lečenju presecanjem transverzalnog karpalnog ligamenta, koje sprovodi ortoped ili neurohirurg.